Phóng xạ là gì?
Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 1 – Arkady Leokum
Ngày nay không ít người nói đến và lo lắng vì phóng xạ. Thử bom nguyên tử tạo ra phóng xạ. Và đó là vấn đề lớn nhất mà nhân loại ngày nay phải đương đầu. Người ta nhận thức được tai họa và sự nguy hiểm của phóng xạ. Nhưng hỏi phóng xạ là gì thì không phải là điều mà ai cũng trả lời được.
Ta bắt đầu chuyện phóng xạ bằng cách mô tả cấu trúc một nguyên tử. Nguyên tử của bất kỳ nguyên tố nào cũng đều giông giống như nhau và giông giống như cấu trúc hệ mặt trời. Trong hệ mặt trời thì mặt trời là hạt nhân, là trung tâm. Xoay quanh mặt trời là các hành tinh theo một quỹ đạo nhất định. Trong nguyên tử cũng có hạt nhân trung tâm gọi là nucleus và các hành tinh là các hạt điện tử. Nguyên tử có thể có 1, 2, 3… hạt tích điện dương tùy từng nguyên tố.
Sự phóng xạ xảy ra khi có một cái gì khiến cho nguyên tử phóng ra một hay hai hạt từ chính hạt nhân của nó. đồng thời nguyên tử cũng phóng ra năng lượng dưới dạng tia (tia gamma).
Có một vài nguyên tố tự nó có khả năng phóng xạ, nghĩa là có một vài nguyên tố thường xuyên “loại bỏ” các hạt của nó. Ta gọi hiện tượng này là “tách hạt” hoặc “phân rã”. Khi những hạt bị tách, bị phóng ra thì nguyên tố trải qua quá trình biến chất. Theo cách này, chất (nguyên tố) radium – có khả năng tự phóng xạ – phóng ra các hạt tức là liên tục phân rã để biến thành chất chì.
Các nhà khoa học đã biết cách tạo ra sự phóng xạ nhân tạo bằng cách dùng các hạt “bắn” vào nguyên tử của một nguyên tố nào đó làm cho nguyên tố – và qua đó làm cho nguyên tố đó – bị tách, bị phân rã, bị biến chất, nghĩa là trở nên phóng xạ. Nguyên tử bị bắn cũng phóng ra năng lượng. “Máy nghiền nguyên tử” được chế tạo dựa trên nguyên lý này.
Tại sao phóng xạ lại nguy hiểm cho con người? Ta hãy hình dung những hạt được phóng ra từ “máy nghiền”. Khi hạt này bắn vào một nguyên tử thì làm cho nguyên tử ấy bị tách, bị phân rã nghĩa là làm biến đổi hóa tính của nguyên tử đó. Nếu những hạt đó bắn vào tế bào sống thì chắc chắn nó cũng gây ra những biến đổi như vậy. Những hạt đó, “đốt cháy, hủy hoại” da, hồng huyết cầu và gây ra những biến đổi khác trong các tế bào khác.
Sự phóng xạ, tuy vậy, lại hữu ích cho con người bằng nhiều cách nhưng không phải là không nguy hiểm và tác hại. Nó là một con dao hai lưỡi rất sắc bén, nếu người sử dụng nó sơ sẩy thì khó tránh khỏi tai họa.