“Trụ vật tổ” là gì?
Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 3 – Arkady Leokum
Gia đình là đơn vị căn bản của tổ chức xã hội ta đang sống ngày nay. Gia đình trực hệ và bàng hệ làm thành “nhóm” hay “tộc”. Nhưng những bộ lạc thời xưa và nhiều dân tộc thời nay vẫn sống theo phương thức tổ chức xã hội khác với ngày nay. Trong số các phương thức tổ chức xã hội ấy có phương thức gọi là “clan” (thị tộc). Và tất cả các phần tử của thị tộc đều được coi là đương nhiên có liên hệ với nhau. Liên hệ ấy có thể là do huyết thống xa gần, cũng có thể do sự thừa nhận. Những thị tộc này có chung một “ông tổ”. Ông tổ này được coi như một nhân vật huyền bí và “sự nghiệp” của nhân vật này được thị tộc tôn kính qua các thế hệ. Ông tổ này có thể là một người nhưng thường thì là một giống vật, một cái cây hoặc một tạo vật vô tri, tự nhiên như tảng đá chẳng hạn.
Thường thì thị tộc tự coi mình như hậu duệ của một ông tổ và ông tổ này có liên hệ mật thiết với một giống vật nào đó hoặc như hậu duệ trực tiếp của một gống vật nào đó. Người La Mã cổ coi mình là hậu duệ của Remus và Romulus. Hai nhân vật này khi còn nhỏ đã được một con chó sói cái cho bú. Do đó, vật tổ (totem) của người La Mã cổ là chó sói cái. Trong trường hợp một thị tộc tự coi là hậu duệ trực tiếp của giống vật nào đó thì tên của thị tộc cũng là tên của giống vật đó và hình ảnh tượng trưng của vật đó cũng là vật tổ.
Nhiều thị tộc đã tạc hình của vật tổ trên những cây trụ (pole). Hình tượng trên trụ vật tổ được sơn màu. Không phải chỉ hình tượng trực tiếp của vật tổ mà cả hình ảnh “sự nghiệp”, động thái của vật tổ và cả “lịch sử” của vật tổ cũng được chạm khắc trên “trụ vật tổ”. Trụ này được dựng trong “làng” để dân làng tôn kính và tôn vinh, tự hào vì sự nghiệp của “tổ”.
Mỗi thị tộc ở mỗi nơi trên khắp thế giới này có “vật tổ” khác nhau và có những tập tục tôn thờ, kiêng kị khác nhau. Chẳng hạn có thị tộc quy định người trong cùng thị tộc không được lấy nhau nhưng có thị tộc quy định ngược lại là hôn nhân chỉ được thực hiện trong số người của thị tộc. Cũng có thị tộc quy định con cái sinh ra là thuộc về mẹ (mẫu hệ) ngược với quy định của thị tộc khác theo đó con cái thuộc về cha (phụ hệ).