Vị giác của ta vận hành như thế nào?

Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 3 – Arkady Leokum

Sự xuất hiện của vị giác tùy thuộc vào tác động của các nguyên tử của một chất trên cơ quan cảm giác đặc biệt của cơ thể ta. Nếu các nguyên tử của một chất không có sự vận động tự do thì ta không có thể có vị giác. Do đó hầu như ta chỉ có vị giác của một chất khi chất này được hòa tan trong một dung môi.

Sinh vật sống dưới nước có những “núm” vị giác trên toàn thân của nó. Chẳng hạn, con cá có thể “nếm” bằng cái vây đuôi chớ chẳng cần đến môi, lưỡi. Sinh vật sống trên cạn thì có “núm” vị giác tập trung ở miệng và với con người thì chỉ tập trung ở lưỡi mà thôi.

Quan sát cái lưỡi trong gương, bạn thấy mặt trên của lưỡi phủ đầy những hạt nhỏ li ti được gọi là “nhũ”. Núm vị giác của ta nằm trong tấm thảm nhũ này.

Số lượng “núm” vị giác trên lưỡi sinh vật nhiều hay ít tùy chủng loại động vật. Chẳng hạn, cá voi “nuốt trọng” cả đám cá con, nó chẳng nhai nhấm gì ráo, do đó, cá voi ít có núm vị giác, có giống cá voi lại chẳng có núm vị giác nào cả. Loài heo chỉ có khoảng 5500 “núm” vị giác nhưng con bò có tới 35000 núm và sơn dương có tới 50000 núm. Vị giác của con người coi vậy mà thua cả con heo vì chỉ có khaỏng 3000 “núm” mà thôi. Núm vị giác trên lưỡi con người lại được phân thành những “vùng” khác nhau, mỗi vùng phân biệt vị giác khác nhau. Núm vị giác chua nằm phía trong cùng của lưỡi. Núm vị giác mặn nằm phía hai bên lưỡi. Núm vị ngọt nằm ở đầu lưỡi. Và chỗ nào không có núm vị giác thì chỗ đó không tiếp thu được bất cứ vị nào.

Vị là phần rất quan trọng trong quá trình vị giác, tức là nếm. Có đến một nửa những gì mà ta cho là vị giác thật ra lại chẳng phải vị giác mà thật ra chỉ là “mùi” tức là thuộc phạm vi ngửi. Khứu giác! Lưỡi ta cảm thấy gì, nếm được gì khi ăn táo, uống cà phê, ăn cam…? Uống cà phê chẳng hạn, trước hết ta cảm thấy ấm ấm, cảm thấy đăng đắng do chất ca-phê-in bị rang, rồi cảm thấy ngọt ngọt (nếu ta bỏ đường vào). Nhưng không phải mãi đến lúc hơi ấm chạm vào cuống họng và mũi, gởi những tín hiệu đến óc ta mới cảm nhận được vị cà phê. Bằng chứng là nếu bạn bịt mũi lại, chẳng hạn hầu như không cảm nhận được vị cà phê mà thậm chí bạn sẽ thấy không thể phân biệt nổi giữa cái bạn đang ăn với cái bạn đang uống.