Benzen và đồng đẳng của benzen – Học tốt hóa 11
Danh pháp 1 số đồng đẳng của benzen
Tên thông thường: C6H6 ( benzen ), C7H8 ( 1 đồng phân là Toluen ), C8H10 ( tùy thuộc công thức cấu tạo mà có o-xilen, m-xilen hoặc p-xilen ).
Tên thay thế: “tên của nhóm ankyl”+”benzen”
Ví dụ: với công thức phân tử C7H8, khi bạn có gốc CH3 gắn ở vị trí số 2 trên vòng benzen thì tên thông thường là Toluen còn tên thay thế sẽ là metylbenzen vì gốc ankyl CH3 được gọi tên là “metyl”.
Cấu tạo của benzen và đồng đẳng của benzen
Hiện nay, để thể hiện cấu tạo của benzen và đồng đẳng benzen nói riêng cũng như các hiđrocacbon thơm nói chung, người ta thường sử dụng vòng benzen. Có 2 cách thể hiện vòng benzen, đólà hoặc .
Lý thuyết ankin cơ bản cần nắm vững trong chương trình Hóa học 11
Dẫn xuất halogen của hidrocacbon – Học tốt hóa 11 cùng Vietlearn
Tính chất vật lý
Benzen nói riêng và hiđrocacbon thơm nói chung ở điều kiện thường đều là chất lỏng hoặc chất rắn, nhiệt độ sôi của các chất này tăng theo dần theo phân tử khối. Các hiđrocacbon thơm tồn tại ở thể lỏng trong điều kiện thường sẽ có những mùi đặc trưng, nhẹ hơn nước và không tan trong nước. Ngược lại, có thể làm dung môi hòa tan nhiều chất hữu cơ khác. Benzen ( C6H6 ) chính là ví dụ điển hình.
Benzen ở thể lỏng trong điều kiện thường
Tính chất hóa học
3 tính chất hóa học của benzen là phản ứng thế, phản ứng cộng và phản ứng oxi hóa. Và đây cũng là 3 tính chất hóa học phổ biến của các chất thuộc đồng đẳng benzen hoặc các hiđrocacbon thơm.
Phản ứng thế
Với phản ứng thế, benzen chỉ tham gia thế nguyên tử H ở mạch vòng. Còn các đồng đẳng của benzen tham gia thêm phản ứng thế nguyên tử H ở mạch nhánh.
Thế nguyên tử H ở mạch vòng
Phản ứng với Halogen
Phản ứng thế Brom ở mạch vòng của Toluen
Phản ứng với HNO3 đặc
Toluen phản ứng với HNO3 đặc tạo thuốc nổ TNT
So với benzen, ankyl benzen lại càng dễ dàng tham gia phản ứng thế H ở mạch vòng hơn. Và sự thế sẽ ưu tiên hơn tại 2 vị trí ortho và para.
Thế nguyên tử H ở mạch nhánh
Phản ứng này của đồng đẳng benzen xảy ra tương tự như ankan.
Phản ứng cộng
Benzen tham gia phản ứng cộng với Hiđro và Clo trong các điều kiện phản ứng khác nhau.