Cát bùn trong nước sông từ đâu ra?

Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 6 – Arkady Leokum

Trong nước sông chứa nhiều hạt nhỏ thể rắn, theo nước sông chảy xuống, những hạt nhỏ thể rắn này tức là cát bùn trong nước sông. Mọi dòng sông đều chứa cát bùn, chỉ khác một điều là hàm lượng cát bùn của các dòng sông chênh lệch nhau rất lớn. Có dòng sông hàm lượng cát bùn rất ít. Nước sông trong veo có thể nhìn thấy tận đáy, có dòng sông hàm lượng cát bùn rất cao, nước đục ngầu như sữa bùn đang chảy.

Cát bùn trong nước sông từ đâu ra, tại sao hàm lượng của cát bùn chênh lệch nhau lớn đến như vậy? Sau khi nước trong khí quyển rơi xuống mặt đất, chảy xuôi theo độ dốc, dòng nước chảy có khả năng xâm thực mặt đất, dòng nước sẽ chuyển hạt đất xâm thực được vào nước sông, thành ra cát bùn chảy theo nước sông. Khi nước sông chảy trong lòng sông, nó xâm thực cắt xuống đáy sông, xâm thực hai bên bờ sông, cũng làm tăng lên hàm lượng cát bùn trong nước sông.

Hàm lượng cát bùn trong nước sông cao hay thấp do hai điều kiện quyết định: một là thực vật lục địa sinh trưởng nhiều hay ít; hai là phương thức mưa rơi, mưa như trút và có gió mạnh hay là mưa nhỏ thấm từng giọt vào đất, ngoài hai điều kiện cơ bản này ra, còn do mặt đất cấu tạo thô hay mịn, độ dốc con sông lớn hay nhỏ v.v… Nếu như thực vật mặt đất bị phá hoại nghiêm trọng, không có cây rừng sinh trưởng, thảm thực vật cũng thưa thớt, khi gặp mưa như trút nước, mặt đất trơ trọi sẽ bị xói quét rất mạnh, mang theo nhiều bùn cát xuống sông. Khi điều kiện thực vật tốt, như là phủ một tấm nệm lên giường, mưa to không xói lở được, dòng nước chảy trên triền dốc cũng không xói lở được bùn đất nên đất cát bị đưa xuống sông cũng ít. Do đó, muốn giữ cho đất không bị trôi xuống dốc, thì phải bảo vệ thực vật, trồng cây cỏ.

Độ dốc con sông lớn thì dòng nước chảy xiết, tác dụng cắt gọt và xâm thực của sông lớn, cát bùn trong nước sông tăng lên rất nhiều; độ dốc con sông nhỏ, dòng nước sông hầu như không có tác dụng cắt gọt và xâm thực dòng sông, nước sông sẽ không tăng thêm bùn cát nhiều.

Cát bùn trong dòng sông có thể tích tụ dưới đáy sông, dễ làm thay dòng, vỡ đập hay làm thay đổi dòng chảy, uy hiếp trực tiếp đến đồng ruộng và dân cư.