đất được cấu tạo bằng chất gì?
Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 1 – Arkady Leokum
Cần nói rõ “đất” nói ở đây là đất canh tác để phân biệt với đất trong các cụm từ trái đất, mặt đất. Tất nhiên, từ đất trong các cụm từ trái đất, mặt đất cũng bao hàm đất trồng trọt (soil). Nhưng đất trồng trọt có một ý nghĩa chuyên môn hơn.
Trên mặt địa cầu, mặt đất không phải chỗ nào cũng được bao phủ bằng đất trồng trọt. Tuy nhiên, không có đất trồng trọt, loài người không thể tồn tại. Không có đất, không có thực vật! Không có thực vật thì cả động vật lẫn loài người (người cũng là một loại động vật) không có thực phẩm. Thực phẩm sinh trưởng trong và trên đất tơi xốp, có dạng hạt. đất (trồng trọt) được tạo nên bởi những mảnh, những hạt đá li ti và xác động, thực vật đã phân rã. Những hạt đá li ti đó thực chất là đá, xuất phát từ đá.
Không có thứ đá nào không bị phân rã theo thời gian. Trong thiên nhiên, quá trình bào mòn đá diễn ra thường xuyên và liên tục bằng nhiều cách khác nhau. Chẳng hạn, khi băng hà di chuyển nó vừa đẩy vừa bào mòn đá. Những hòn đá cuội tròn, nhẵn thín là đá bị băng hà hoặc sóng bào mòn đó.
Nước, với các chất hòa tan, cũng bào mòn đá. Sự thay đổi thay đổi thời tiết làm cho đá tảng, thậm chí núi đá nứt ra lần lần thành viên đá nhỏ. Nhiệt độ cao làm cho đá “giãn nở”. Nhiệt độ thấp làm cho đá “co lại”. Quá trình “co giãn” đó làm cho đá nứt ra. Nước lọt vào các khe đó, gặp lạnh, nước đông đặc và do đó tăng thể tích khiến cho vết nứt ngày một rộng. Hạt giống lọt vào khe đá có dính đất, hạt giống nảy mầm, lớn lên. Rễ cây làm cho đá nứt ra. Gió bào mòn đá bằng cách thổi những hạt cát khiến cho hạt cát cọ xát vào đá, làm cho đá mòn đi.
Tất cả hoạt động nói trên mới chỉ là khởi đầu của quá trình biến thành đất trồng trọt. để trở thành đất trồng trọt được, những hạt đá mịn li ti kia còn phải được trộn lẫn với “mùn”. Mùn là các chất hữu cơ do xác thực và động vật phân rã. Nhờ vi khuẩn, xác động và thực vật phân rã trở thành “mùn”. Côn trùng dưới đất cũng góp phần quan trọng làm cho đất phì nhiêu. Lớp đất tốt nhất nằm phía trên cùng gọi là đất trồng trọt. Trong lớp đất này có nhiều “mùn”. Lớp đất phía dưới gọi là “lớp đất cát” (subsoil) gồm phần lớn là đá cuội. Lớp dưới nữa gọi là “lớp đá nền” (bedrock). Lớp này làm nền cho tất cả đất trồng trên toàn thế giới.