Kinh tuyến, vĩ tuyến là gì – Phân biệt kinh tuyến và vĩ tuyến
Vòng Bắc cực (66° 33′ 38″ vĩ bắc)
Hạ chí tuyến (23° 26′ 22″ vĩ bắc)
Xích đạo (0° vĩ bắc)
Đông chí tuyến (23° 26′ 22″ vĩ nam)
Vòng Nam Cực (66° 33′ 38″ vĩ nam)
Hạ chí tuyến và đông chí tuyến là ranh giới phía Bắc và phía Nam của vùng trên Trái Đất, có thể nhìn thấy được Mặt Trời đi qua đỉnh đầu ít nhất tại một thời điểm trong năm. Vòng cực Bắc và nam là ranh tới của vùng xung quanh cực Trái Đất, nơi có thể nhìn thấy Mặt Trời trong suốt ít nhất là 1 ngày mùa hè trong năm.
Các vĩ tuyến chính là các đường tà hành, ngoại trừ xích đạo, chúng không phải là vòng tròn lớn nên không chứa các cung là đoạn đường ngắn nhất giữa các điểm, ngược với những gì nhìn thấy trên một số bản đồ nơi chúng được vẽ bởi đường thẳng. Các chuyến bay trên Bắc bán cầu, giữa các điểm có cùng vĩ độ sẽ di chuyển theo đường ngắn nhất trông giống một đường cong lệch về phía Bắc trên bản đồ.
Các cung trên vĩ tuyến còn được sử dụng để làm biên giới giữa các quốc gia và vùng lãnh thổ. Ví dụ như:
Vĩ tuyến 38° Bắc dùng để phân chia Triều Tiên và Hàn Quốc.
Vĩ tuyến 17° Bắc dùng để phân chia Việt Nam theo hiệp ước Genève.
Vĩ tuyến 60° Nam dùng để phân định biên giới cho châu Nam Cực
Trái Đất hiện tại có tất cả 181 đường vĩ tuyến (tính cả xích đạo là vĩ tuyến đặc biệt).
Chí tuyến là gì?
Là tên gọi của hai vĩ tuyến có vĩ độ +23°26’22” và -23°26’22” ở phía Bắc và phía Nam xích đạo Trái Đất. Đường chí tuyến Bắc còn có tên chí tuyến Giải (Cancer), chí tuyến Nam còn có tên chí tuyến Ma Kết (Capricorn).
Vào ngày Hạ Chí (21- 22/6) lúc chính trưa Mặt Trời ở trên đỉnh đầu của chí tuyến Giải, vào ngày Đông Chí (21 – 22/12) lúc chính trưa Mặt Trời ở trên đỉnh đẩu của chí tuyến Ma Kết. Trong một năm, Mặt Trời sẽ có hai lần ở trên đỉnh đầu của vùng nằm giữa hai chí tuyến.
Cách xác định vị trí dựa trên kinh tuyến và vĩ tuyến trên bản đồ
Việc xác định được đường kinh vĩ tuyến giúp biết được vị trí của quốc gia hay vị trí mình đang đứng. Khi máy bay bay trên biển hoặc sa mạc để xác định vị trí hiện chính xác nhất đó chính là dựa vào đường kinh tuyến và vĩ tuyến.