Role (relay) là gì, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của relay

Ghi chú: Tài liệu trích dẫn

Role (relay) là một trong những linh kiện điện tử được sử dụng phổ biến hiện nay để duy trì sự ổn định, an toàn trong quá trình vận hành hệ thống điện. Tuy nhiên, không phải ai cũng giải thích được khái niệm role (relay) là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động?. Tất cả sẽ được chúng tôi giải đáp dưới đây, quý khách hàng đừng bỏ lỡ bất thông tin nào dưới đây.

Role là gì? Rơ le nhiệt là gì?

Role còn có tên gọi khác là relay hoặc rơ-le. Relay la gi? Là loại công tắc chuyển đổi hoạt động bằng điện. Ro le được coi như một chiếc công tắc điện bởi chúng có 2 trạng thái đó là bật và tắt. Rele ở trạng thái bật hay tắt đều phụ thuộc vào việc có dòng điện chạy qua hay không.

Bản chất của rơ le là một nam châm điện và hệ thống các tiếp điểm đóng cắt có thiết kế module hóa để công việc lắp đặt dễ dàng hơn. Hiểu cách khác thì relay giống như một loại đòn bẩy điển, khi chúng ta kích nó bằng dòng điện nhỏ thì nó sẽ bật “đòn bẩy” một thiết bị điện nào đó sử dụng điện lớn hơn nhiều.

Điện áp và dòng điện được relay chuyển mạch sẽ rất khác so với tín hiệu được sử dụng để kích hoạt hoặc cấp điện cho ro le. Tựu chung, rơle là thiết bị thông dụng, gọn nhẹ, giá thành rẻ dễ tiếp cận và sử dụng rộng rãi trong cuộc sống nhất là trong các ứng dụng tự động hóa. Chúng được sử dụng kèm với các loại cảm biến báo mức như áp suất, độ ẩm hay cảm biến nhiệt độ,….

Cấu tạo của rơ le dòng điện

Rơ le điện tử sẽ bao gồm một cuộn dây kim loại đồng hoặc nhôm cuốn quanh một lõi sắt từ. Bộ phận này có phần tĩnh gọi là ách từ (Yoke) và phần động gọi là phần cứng (Armature).

Phần cứng sẽ được kết nối với một tiếp điểm động, cuộn dây có tác dụng hút thanh tiếp điểm để tạo thành trạng thái NO và NC. Mạch lực (mạch tiếp điểm) có nhiệm vụ đóng cắt thiết bị truyền tải với dòng điện nhỏ và được cách ly bởi một cuộn hút.

Cơ cấu của rơ le gồm có:

Cơ cấu thu: Tiếp nhận tín hiệu đầu vào và biến đổi nó thành các đại lượng cần thiết để rơ le hoạt động.

Cơ cấu trung gian: So sánh các đại lượng đã được biến đổi với mẫu rồi truyền tín hiệu đến cơ quan chấp hành.

Cơ cấu chấp hàng: Phát tín hiệu cho mạch điều khiển.

Nguyên lý làm việc của relay

Các bạn quan sát sơ đồ mạch relay dưới đây để hiểu rõ hơn về nguyên lý làm việc của ro le. Khi dòng điện chạy qua mạch thứ nhất (1) và nó sẽ kích hoạt nam châm điện (màu nâu), tạo ra từ trường để thu hút một tiếp điểm (màu đỏ), kích hoạt mạch thứ hai (2). Khi tắt nguồn, một lò xo được lắp trước vào tiếp điểm sẽ có nhiệm vụ kéo tiếp điểm trở lại vị trí ban đầu, tách mạch thứ hai một lần nữa.

=>> Tóm lại, nguyên lý chung của các rơ le điện từ gồm các bước đó là:

Nguồn điện cần phải được cung cấp cho cuộn dây để tạo ra từ trường.

Từ trường được chuyển thành cơ thông qua hoạt động hút phần ứng.

Phần ứng có nhiệm vụ chính là đóng/mở một hoặc nhiều tiếp điểm.

Các tiếp điểm cho phép chuyển đoạn mạch điện sang tải như các thiết bị điện tử khác như động cơ, quạt hay bóng đèn,….

Sau khi điện áp bị loại bỏ thì từ trường biến mất, các tiếp điểm sẽ trở về vị trí như ban đầu.

Các tiếp điểm có thường đóng hoặc mở.

Các loại relay (rơ le) phổ biến trên thị trường hiện nay

Trên thị trường hiện nay có 2 dạng rơ le phổ biến đó là:

Module rơ le đóng ở mức thấp, nối cực âm vào vị trí chân tín hiệu rơ le sẽ đóng.

Module rơ le đóng ở mức cao, nối với cực dương vào chân tín hiệu rơ-le sẽ đóng.

Nếu chúng ta so sánh 2 module rơ le có cùng thông số kỹ thuật thì hầu hết các linh kiện bên trong chúng đều giống nhau chỉ khác nhau ở transistor của mỗi module. Chính vì bộ phận transistor mà người ta chia làm 2 loại module relay đó là NPN- kích ở mức cao và PNP- kích ở mức thấp.

Hướng dẫn cách xác định trạng thái của relay

Để xác định trạng thái của một rơ le bạn có thể lựa chọn 1 trong 3 cách sau:

Cách 1: Hỏi người cung cấp, bán ro le. Đây là cách phổ biến và nhanh nhất mà mọi người đang áp dụng.

Cách 2: Kiểm tra bằng việc cấp nguồn vào các chân điều khiển của module relay.

Cách 3: Bạn có thể tìm kiếm thông tin trên của google module rơ le của bạn đang dùng xem nó thuộc loại nào nhé. Nếu nó thuộc dạng NPN thì đó là rơ le mức cao và PNP thì là rơ le mức thấp.

Các thông số thường thấy của một rơle điện từ

Hiệu điện thế kích tối ưu

Trên rơle điện thì hiệu điện thế là thông số quan trọng nhất vì nó sẽ quyết định đến việc bạn có thể sử dụng được chúng hay không. Ví dụ như bạn cần một module rơ le sẽ làm nhiệm vụ tắt một bóng đèn có điện áp 220V, khi trời tối cảm biến ánh sáng sẽ hoạt động ở mức 5-12V. Lúc này bạn có thể yêu cầu họ bán loại module relay 5V hoặc module relay 12V kích ở mức cao. Như vậy thì thiết bị của bạn mới có thể hoạt động tốt được.

Hiệu điện thế và cường độ dòng điện tối đa

Thông số này sẽ hiển thị mức độ dòng điện cũng như hiệu điện thế tối đa của thiết bị khi bạn muốn đóng/ngắt để đấu dây với rơ-le. Chúng thường in lên trên thiết bị nên bạn dễ dàng quan sát:

10A-250VAC: Cường độ dòng điện tối đa qua các tiếp điểm của rơle là 10A, hiệu điện thế là 250VAC

10A-125VAC: Cường độ dòng điện tối đa qua các tiếp điểm của rơle là 10A, hiệu điện thế là 125VAC

10A-30VAC: Cường độ dòng điện tối đa qua các tiếp điểm của rơle là 10A, hiệu điện thế là 30VAC

10A-28VAC: Cường độ dòng điện tối đa qua các tiếp điểm của rơle là 10A, hiệu điện thế là 28VAC

SRD-05VDC-SL-C: Hiệu điện thế kích tối ưu sẽ là 5V

Cách sử dụng relay (rơ-le)

Thông thường một rơ le sẽ có 6 chân gồm 3 chân kích và 3 chân kết nối với thiết bị điện áp cao. Chúng ta sẽ đấu dây theo cách sau:

Với 3 chân kích

• : Được dùng để cấp hiệu điện thế tối ưu.

– : Dùng để nối cực âm

s: Đây là chân tín hiệu, làm nhiệm vụ kích rơ le.

Nếu như bạn dùng role kích ở mức cao và cân s bạn cấp thế dương vào rơ le của bạn sẽ được kích và ngược lại. Bạn thực hiện tương tự như rơ le mức thấp

Với 3 chân kích còn lại

COM: Chân nối với 1 chân bất kỳ của đồ dùng điện nhưng bạn nên mắc dây chân lửa (nóng) nếu dùng hiệu điện thế xoay chiều và cực dương nếu là hiệu điện thế một chiều

ON hoặc NO: Chân này bạn sẽ nối với chân lửa (nóng) nếu dùng điện xoay chiều và cực dương nếu là dòng điện một chiều.

OFF hoặc NC: Chân này sẽ nối với chân trung hòa (chân lạnh) nếu dùng điện xoay chiều và cực âm của nguồn nếu dùng điện một chiều.

Nguyên tắc khi vận hành mạch relay

Để mạch điều khiển relay đóng ngắt theo thời gian hiệu quả, trong quá trình sử dụng bạn nên thực hiện theo một số nguyên tắc sau:

Nguồn điện được cung cấp cho cuộn dây để tạo từ trường.

Từ trường sẽ được chuyển thành cơ thông qua hút phần ứng

Phần cứng có nhiệm vụ đóng/mở một hay nhiều tiếp điểm

Các tiếp điểm cho phép chuyển mạch điện sang tải giống như các thiết bị điện tử khác như động cơ, quạt và bóng đèn,…

Sau khi điện áp được loại bỏ thì từ trường sẽ biến mất và các tiếp điểm sẽ trở lại ví như như ban đầu.

Các tiếp điểm thường hở hoặc thường đóng.

Với thông tin trong nội dung bài viết “Role (relay) là gì, cấu tạo và nguyên lý hoạt động của relay” mong rằng sẽ giúp ích bạn. Nếu có câu hỏi nào cần được giải đáp hãy comment phía dưới, đội ngũ nhân viên tư vấn của chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi lúc mọi nơi và miễn phí hoàn toàn.