Tại sao có vết nứt trên mặt đất?
Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 6 – Arkady Leokum
Những ai đã từng đi núi chỉ cần cẩn thận xem xét nham thạch biến hóa, sẽ phát hiện ra trên nham thạch có vệt nứt lớn, lần theo vệt nứt lớn mà đi xuống thì phải đi bao xa? Tại sao trên mặt đất lại có vệt nứt lớn? Nham thạch bị chịu lực khác nhau, có nơi lớn có nơi nhỏ; hoặc là hướng chịu lực khác nhau. Khi mặt đất chịu tác dụng của những lực thay đổi như vậy, sẽ phát sinh hiện tượng rạn nứt và gãy, những nhà địa chất gọi hiện tượng đó là gãy nứt.
Các nhà khoa học hết sức chú trọng việc xuất hiện vệt nứt lớn, nó có quan hệ vô cùng mật thiết đến đời sống và sản xuất của con người, xây nhà cao tầng, làm hồ nước phải hết sức tránh các vệt nứt, đào hang núi và hầm lò phải đặc biệt chú ý đến sự sụp lở rất dễ gây tai nạn làm chết người.
Có khi tầng nham thạch xuất hiện sự nứt gãy có thể giúp chúng ta tìm được nước ngầm và các khoáng sản khác.
Vệt nứt của nham thạch mặt đất có khi là hướng phẳng, nham thạch hai bên vệt nứt, một bên hướng về phía trước, bên kia hướng về phía sau; có khi vệt nứt nham thạch theo phương thẳng đứng hướng lên; một bên vệt nứt hướng lên, một bên khác hướng xuống. Căn cứ vào hiện tượng nứt gãy, chỉ cần quan sát “nham thạch hai bên vệt nứt khác nhau”, là chúng ta biết được tầng nham thạch ở đây đã xảy ra nứt gãy.
Chúng ta còn có thể trông thấy một số đường vân trên bề mặt nham thạch như những đường ngang, đường dọc và đường xiên. Những đường ống hình thành bởi các nguyên nhân nham thạch chuyển động, gió thổi, mặt trời chiếu rọi và nước mặt đất tác động v.v… Nó khác gì với nứt gãy? Trước hết, nứt gãy là tầng nham thạch rất sâu và rất dài nứt hẳn ra, còn những đường vân bề mặt nham thạch là nham thạch rất cạn và rất ngắn nứt ra; tiếp đó, khi nứt gãy nham thạch xảy ra, nham thạch hai bên không ráp lại được, để lại các đường vân trên bề mặt nham thạch, khi nham thạch hai bên không xảy ra sự chuyển dịch nữa là vệt nứt trên một khối nham thạch hoàn chỉnh. Các nhà khoa học gọi loại vệt nứt này là vệt rạn.
Cho nên, những vệt nứt bề mặt mà chúng ta nhìn thấy ở vùng núi, đó là một loại là nứt gãy, quy mô của nó lớn; một loại khác là vệt rạn, loại này quy mô nhỏ. Vệt rạn ảnh hưởng không lớn lắm đến đời sống và sản xuất của con người, người ta cũng không coi trọng lắm vệt rạn này.