Từ trường là gì, đường sức từ, điện trường và các ứng dụng

Ghi chú: Tài liệu trích dẫn

Khi nghiên cứu, tìm hiểu về nam châm, không thể không nhắc tới các khái niệm từ trường, đường sức từ hay cảm ứng từ. Đây cũng là một trong những chương trình học vô cùng quan trọng trong vật lý 11 mà các học sinh THPT cần phải nắm chắc. Vậy từ trường là gì? Tính chất và ứng dụng của từ trường? Hãy cùng Vietlearn.org tìm hiểu quả bài viết dưới đây.

Từ trường là môi trường vật chất đặc biệt, bao quanh các hạt mang điện tích, có sự chuyển động như nam châm, dòng điện,…Nó gây ra lực từ, tác động lên vật mang từ tính đặt trong nó.

Tính chất cơ bản nhất của từ trường đó chính là tác dụng lực từ lên nam châm hoặc lên dòng điện đặt trong nó. Vậy từ trường không tồn tại ở đâu? Từ trường sẽ không tồn tại ở xung quanh các điện tích đứng yên.

Từ trường không thể nhìn bằng mắt thường, nên cách nhận biết từ trường cũng không hề đơn giản. Để kiểm tra từ trường có tồn tại xung quanh một vật hay không thì bạn hãy thử bằng cách đưa vật đó tới gần một vật có tính từ. Hiện nay, mọi người thường sử dụng nam châm để xác định. Kim nam châm luôn ở trạng thái cân bằng theo hướng N-B, nếu có từ trường nó sẽ bị lệch hướng, nên người dùng dễ dàng nhận biết.

Hiểu một cách đơn giản nhất, từ trường là môi trường vật chất bao quanh các hạt mang điện và có sự chuyển động. Từ trường sẽ gây ra lực từ tác dụng lên vật khi có từ tính đặt trong nó. Để hiểu rõ hơn Vietlearn.org sẽ lấy một số ví dụ để bạn hiểu rõ hơn đó là:

Hai nam châm sẽ hút nhau khi chúng đặt trong vùng từ trường của nhau

Lực của từ trường tác dụng xuyên qua không gian

Tương tác từ giữa hai dòng điện song song cùng chiều sẽ hút nhau và đẩy nhau khi chúng ngược chiều.

Từ trường đều là gì?

Là từ trường mà đặc tính của nó giống nhau tại mọi thời điểm. Các đường sức từ là đường thẳng song song, cùng chiều và chúng cách đều nhau. Từ trường đều có thể được tạo ra giữa 2 cực của nam châm hình chữ U.

Ngoài các câu hỏi về từ trường, từ trường đều, có rất nhiều khách hàng thắc mắc về khái niệm từ trường tĩnh. Hiện nay con người chưa tìm ra được từ trường tĩnh nên chúng không có khái niệm nào cả. Từ trường do nam châm vĩnh cửu đứng yên sinh ra là từ trường xoáy.

Định nghĩa cảm ứng từ là đại lượng vật lý, tượng trưng cho từ trường về phương diện tác dụng của lực từ. Nói cách khác, cảm ứng từ là đại lượng diễn tả độ lớn của từ trường, đơn vị cảm ứng từ là tesla (T).

Vectơ cảm ứng từ có phương tiếp tuyến với đường sức từ tạo thời điểm đó thì chúng có chiều hướng từ cực nam sang cực bắc của nam châm đặt lên nó.

Cảm ứng điện từ là gì?

Cảm ứng điện từ là hiện tượng được hình thành một suất điện động (điện áp) trên một vật dẫn khi vật đó đặt trong một từ trường biến thiên. Năm 1831, Michael Faraday đã chứng minh qua thí nghiệm rằng từ trường có thể sinh ra được dòng điện. Khi cho từ thông gửi qua một mạch kín thay đổi thì trong mạch sẽ xuất hiện dòng điện. Dòng điện đó được gọi là dòng điện cảm ứng, hiện tượng đó được gọi là cảm ứng điện từ.

Cảm ứng từ tại một điểm trong từ trường sẽ luôn tiếp tuyến với đường sức tại điểm đó và chúng có cùng chiều với từ trường.

Điện trường là gì?

Môi trường xung quanh các điện tích có tồn tại một lực tĩnh điện được gọi là điện trường.

Đường sức từ là gì?

Đường sức từ là đường cong kín hoặc thẳng, dài vô hạn nhưng không cắt nhau khi vẽ trong không gian xung quanh nam châm hoặc điện. Quy ước của đường sức từ luôn là chiều đi ra từ cực bắc và đi vào từ cực nam của một nam châm tại điểm mà bạn xét.

Từ trường được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, cụ thể:

Máy điện quay như máy phát điện, động cơ điện hay một số thiết bị tương tự.

Máy điện tĩnh như tụ điện, máy biến áp

Dụng cụ đo đạc, thăm dò tín hiệu, phát tín hiệu dùng từ trường như micro, loa, bộ phận cảm biến đo độ rung,…

Dụng cụ ứng dụng lực hút sắt của từ trường như nam châm điện trong cần cẩu sắt, cuộn dây rơ le,..

Ứng dụng trong việc sử dụng lực cản và lực đẩy của từ trường với các vật di chuyển động như đêm từ trường trong xe lửa cao tốc, bộ cản dịu trong đồng hồ đo đồ đặc,…

Với các thông tin trên đây hy vọng sẽ giúp bạn hiểu và giải thích được khái niệm từ trường là gì? Tính năng của cảm ứng từ?… Nếu có bất kỳ thắc mắc nào cần được giải đáp hay các góp ý cho bài viết này, quý khách hàng hãy comment phía dưới chúng tôi sẽ tổng hợp và đem tới bạn trong thời gian ngắn nhất.