Xicloankan – Tổng hợp lý thuyết và bài tập hóa lớp 11

Phản ứng thế

Khi chiếu sáng hoặc đun nóng, nguyên tử Hidro trong phân tử xicloankan bị thế bởi nguyên tử halogen.

C6H12 + Br2 → C6H11Br + HBr

Phản ứng cộng

Xiclopropan, xiclobutan và xicloankan vòng 3 hoặc 4 cạnh có phản ứng cộng với hiđro giống anken, với điều kiện phải được đun nóng và có niken làm chất xúc tác. Phản ứng này làm gãy một trong các liên kết Cacbon (C – C) của vòng và hai nguyên tử hiđro cộng vào hai đầu của liên kết vừa bị gãy, từ đó tạo thành hợp chất ankan tương ứng.

Riêng xiclopropan và các xicloankan vòng 3 cạnh còn có thể tác dụng với với brom (Br) hoặc axit.

Các xicloankan vòng lớn như 5 cạnh, 6 cạnh và nhiều hơn không tham gia phản ứng cộng mở vòng.

C3H6 + H2 → C3H8

C4H8 + H2 → C4H10

C3H6 + Br2 → Br−CH2−CH2−CH2−Br

C3H6 + HBr → CH3−CH2−CH2−Br

Cần lưu ý rằng:

Xicloankan vòng 3 cạnh có khả năng làm mất màu dung dịch Brom → ta có thể dùng dung dịch brom để nhận biết.

Vòng 4 cạnh chỉ tham gia phản ứng cộng mở vòng với Hidro (H2)

Phản ứng tách

C6H11CH3 →xt,t∘ C6H5CH3 + 3H2

Phản ứng oxi hóa

Phản ứng oxi hóa của hợp chất này bao gồm : phản ứng cháy tỏa nhiều nhiệt, không làm mất màu dung dịch KMnO4

Tổng quát: CnH2n+(3n2)O2→nCO2 + nH2O

Từ phương trình tổng quát ta có: nCO2 = nH2O

Chẳng hạn như: C6H12 + 9O2 → 6CO2 + 6H2O

Lý thuyết Anken – Nâng cao điểm hóa 10 cùng Vietlearn!

Lý thuyết về Ankan dành cho các học sinh muốn giỏi Hóa

Cách điều chế và ứng dụng

Xicloankan có thể được điều chế bằng các phương pháp nào?

Một số cách điều chế hợp chất này cần lưu ý như sau:

Điều chế bằng cách chưng cất dầu mỏ.

Tách H2 từ ankan tương ứng: CH3(CH2)4CH3 → H2 + C6H12

Tách Br2 từ dẫn xuất 1,n – đibrom ankan (n > 2): CnH2nBr2 + Zn → CnH2n+ ZnBr2

Ngoài việc dùng làm nhiên liệu như ankan, xicloankan còn được dùng làm dung môi, làm nguyên liệu để điều chế các chất khác.

Một số bài tập lý thuyết

Bài 1: Nhận định nào sau đây là đúng về Xicloankan:

Hợp chất này chỉ có khả năng tham gia phản ứng cộng mở vòng

Hợp chất này chỉ có khả năng tham gia phản ứng thế

Mọi hợp chất này đều có khả năng tham gia phản ứng thế và phản ứng cộng

Một số hợp chất này có khả năng tham gia phản ứng cộng mở vòng