Tại sao cực bắc của từ trường trái đất không nằm ở Bắc cực?

Từ khóa tìm kiếm: Hãy Trả Lời Em Tại Sao? – Tập 12 – Arkady Leokum

Vị trí của bắc từ trường phương Bắc chưa bao giờ trùng với hướng Bắc thật sự và nó cũng không nằm cố định theo những báo cáo bắt đầu cách đây từ hơn 500 năm và cho tới giữa thế kỷ 19 thì nó còn cách xa hơn bao giờ hết. Sau đó, cách đây khoảng 150 năm, nó bắt đầu hướng trở lại phía bắc, tạo nên một con đường quanh co giữa các đảo phía Bắc Canada. Trong mười năm vừa qua sự tiến tới về hướng bắc của nó đã gia tốc một cách đáng chú ý và lên tới khoảng 40km mỗi năm, mang nó tới vị trí hiện tại cách xa khoảng 966km so với điểm cực Bắc, ở 800 vĩ bắc – 1100 kinh tây.

Lời giải thích cho việc đi quanh co của nó nằm ở quá trình tạo thành từ trường trái đất, một quá trình vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn. Đại khái, từ trường được cho là tạo ra bởi “hiệu ứng động”, tương tự với hiệu ứng đã biến sự chuyển động của bánh xe đạp thành năng lượng điện. Trong trái đất, sự chuyển động là của những dòng đối lưu khổng lồ của sắt nóng chảy bên dưới lớp vỏ trái đất, gần 3.000km dưới chân chúng ta. Sự lên và xuống chậm chạp của những dòng chảy này, cùng với những hiệu ứng gây ra bởi sự quay của trái đất, tạo ra một dòng điện cùng với một từ trường, tương tự một thanh nam châm đơn giản, nghiêng đi một chút so với trục xoay của hành tinh chúng ta.

Theo học thuyết này, lý do mà cực bắc của từ trường không trùng với hướng Bắc thực là vì sự quay của trái đất chỉ giữ vai trò thứ yếu trong sự tạo ra từ trường, còn để giải thích vị trí chính xác của bắc từ trường thì lại thực sự là một vấn đề khác. Năm 1995, Gary Glatzmaier của Phòng thí nghiệm quốc gia Los Alamos, New Mexico và Paul Roberts của Đại học California, Los Angeles đã sử dụng phương pháp mô phỏng bằng siêu máy tính những gì bên trong trái đất để chứng minh rằng vị trí của các cực từ trường là kết quả của cuộc chiến đấu liên tục giữa chất lỏng ở phần lõi ngoài (đang cố kéo từ trường về bên phải) và chất rắn ở phần lõi trong (đang chống lại hiệu ứng kia). Rất thường xuyên, phần lõi rắn bên trong thất bại và từ trường trái đất trải qua một sự đảo lộn hoàn toàn, với bắc từ trường trở thành nam và ngược lại.